۴/۱۰/۱۳۸۹

گونئی آذربایجاندا چاغداش ادبیاتین دورومو - ملیحه عزیزپور


ایراندا یئنی و مودئرن اوسلوبلارلا یارانان حيکایه ژانرلاری، میرزا فتحعلی آخوندزاده نین آذربایجان تورکجه‌سیندن فارسجایا ترجومه اولونان حيکایه‌لری  ایله باشلاندی.

 
اونون لدانمیش کواکيب" و "یوسیف شاه حيکایتی" آدلی قیسا رومان‌لاری 1253- جو گونش ایلینده میرزا جعفر قرجه داغی  طرفیندن ترجومه اولونوب، ایرانین ادبی یارادیجی‌لیغینی اؤز ائتگيسی آلتینا آلدی.
 
اونون  آردینجا حاج زین العابدین مراغه ای "سیاحت نامه ایبراهیم بئیگ" آدلی کیتابینی 1274-جو ایلده و اونون دوامیندا عبد الرحیم طالیبوف "مسالک المحسنین" و "کیتاب احمد یا سفینه طالبی" آدلی کیتابلارینی چاپ ائدرک ایراندا یئنی حيکایه یازما تاریخی‌نین تملینی قویدولار.
 
گونئی آذربایجاندا چاغداش نثر تئرمینی گئنللیکده مشروطیتدن بری نظرده توتولور. مشروطیت دؤنمینده تبریز و آذربایجانین فرقلی یئرلرینده نثر یازانلار چوخ  آز اولوبدور. او زامان‌لار گونئیده گئنللیکده سیاسی درگی و قزئتلر چاپ اولوردو. اونلارین ان اؤنملیسی میرزا جلیل ممد قولوزادنین "موللا نصرالدين" ژورنا‌لی اولموشدور. میرزا جلیل، موللا نصرالدیندن علاوه او زامانین کند حیاتینی تمثیل ائدن "خانین تسبئحی آدلی ایلک حيکایه‌سینی 1309- جو گونش ایلینده چاپ ائتدی. بو اثرده ایراندا اولان چوخ یازارلارین اوزرینده ائتگی بوراخدی. او، بو حيکایه‌ده آذربایجان کندلیلری‌نین خان ظولموندن جانا دویدوقلاری و خورافه ایله یاشاماقلارینی تصویره چکیبدیر. بو اثرین مضمونو ایللر بویو اوخوجولار طرفیندن خوش قارشیلانیبدیر.
 
موللا نصرالدین ژورنالیندان سونرا احمد بصیرت "موللا عمو" آدلی باشقا بیر تورکجه درگی بوراخدی. او، بوندان علاوه 1324 جو ایلده ئیوانلارین مورافيعه سی" آدلی 110 صحیفه‌لیک بیر کیتاب دا چاپ ائتدی. بو کیتابدا اینسان‌لار، حیوان‌لارین دیلیندن تمثیل ائدیلیب، دانیشیق‌لار گئدیر. بوندان 2 ایل سونرا میرزا حسن روشدیه  "مثال لوقمان" آدلی بیر کیتاب چاپ ائتدی کی کیچیک - کیچیک حيکایه‌لردن عيبارت ایدی.
 
بو کیتابلاردا هر نه تبریز شیوه‌سینده‌دیر و گئنللیکده دیل یئرلی دیلدیر. دئمک بو اثرلر بوگون ادبیات عالیم‌لری طرفیندن گونئی آذربایجاندا چاغداش نثرین باشلانقیجی اولا‌راق ساییلیر. بو اثرلرین یانی سیرا چوخلو فارس دیلینده یازان تورک یازارلاریمیز دا اولوبدور، یعنی 1340-جی ایللردن 1357-جی ایللره دک گونئی آذربایجاندا دونیا میقیاسلی شؤهرت قازانان اثرلر یاراندی. بو دؤوره‌ده 1343-جو ایلده تبریزین گؤرکملی یازیچیسی غلامحسین ساعدی "بیل عزالیلاری" آدلی کیتابینی یاییملادی و بئله‌لیکله دونیانین ان آدلیم حيکایه اثرلری‌نین بیرینه ایمضا آتدی. بو اثر آذربایجاندا کئچن کند حیاتینا ایختیصاص تاپسا دا دونیانین ان آدلیم حيکایه اثرلری‌نین بیریسی کیمی تانینماقدا‌دیر. بو دؤوره‌ده هابئله صمد بهرنگینین "بالاجا قارا بالیق" آدلی اثری ده دونیا شؤهرتلی بیر اثر کیمی اورتایا چیخدی. صمد بهرنگی ایراندا اوشاق ادبیاتینین بانیسی اولا‌راق، حيکایه لرینی اوشاق‌لار و یئنی‌ یئتمه‌لر اوچون یازسا دا، اونون تمثیل و ایستعاره ایله دولو حيکایئلئری بوتون گنجلر و یاشلیلار طرفیندن ده آلقیشلانیبدیر.
 
بیزیم چاغداش نثریمیز دئمک اولار هله بوغون باغیمسیز اولماییبدیر. معیار دیل اولمادیغیندان دولایی، علمی باخیمدان دیلده پروبلئملر واردیر. اونون اوچون نثر دیلیمیز یا تورکیه دن ائتگیلنیبدیر یا دا قوزئی آذربایجاندان.
 
گئنللیکده ادبیاتین اؤزللیکله دوز یازی(نثر) اثرلری‌نین یارانماسی اوچون بیر دیل گرکدیر. "بیر اولوسون روحو اونون صنعت تورلرینده اؤزللیکله ادبیاتیندا اؤز ایمکان‌لارینی کشف ائدیب، اؤزونو گؤستره بیلر. بو باخیمدان بیز یئنی بیر دالغانین اورتایا چیخماسینا تانیق اولوروق". بوگون شاعيرلریمیزین یانی سیرا، چوخلو دوز یازی یازانلاریمیز دا  جيدی فورمادا چابا گؤستریرلر. گونئیین ایچی و دیشیندا اولان یازارلاریمیزین فرقلی اثرلرینی گؤرمکدییک:
 
والی گؤزتن، گونتای جاوانشیر، ائیواز طاها، ناصير منظوری، ممد رضا لوایی، حمید آرغیش و چوخلو باشقا گنج یازارلاریمیز بو آندا اؤز یارادیجیلیق‌لاری ایله مشغولدورلار.
 
"گونئی آذربایجاندا بوگون قلوبال دوشونوب میلی دیلده یاراتماق چوخ اؤنم‌لیدیر. میلی دیلیمیزده یارانان یئنی ادبیات دالغاسینین آلت یاپیسی حاضيرلانماقدا‌دیر. بو اولایی داها دا گوجلندیرمک اوچون ترجومه ایشینه ديقت یئتیرمک گرکلیدیر. یعنی دونیانی اؤز دیلیمیزده اوخوماق بیزیم اوچون چوخ واجیبدیر. چاغداش دوشونجه‌لری اوخویوب اؤیرنمک و دونیا صنعتی‌نین الده ائتدیگی اوغورلاردان فایدالانماق بو یولدا الیمیزدن توتا‌جاقدیر".
 
ب: شعر
 
19-جو عصرین باشلارین‌دان اعتيباراً، روس ایستیلا‌لاری نتیجه‌سینده آذربایجان ادبیاتی ایکی قولا آیریلدی. بونلاردان قوزئی آذربایجان ادبیاتی روس ائتگیسی آلتیندا فورمالاشارکن، گونئی آذربایجان ادبیاتی دا کلاسیک چرچیوه ایچینده سؤنوکلشیب، بیر تقلید ادبیاتی حالینی آلمیشدیر. بونون یانی سیرا خالق ادبیاتی چوخ جانلی فورمادا تکامولونو سوردورمکده اولوب. آشیق شعری‌نین یانیندا خالق دستان‌لاری، ناغیل‌لار، لطیفه‌لر، تاپماجا‌لار و بایاتی کیمی سؤزلو ادبیات تورلری ایره‌لی سویه‌ده اولموشدور.
 
کلاسیک ادبیات گئتدیکجه ضعیفلشمکله بیرلیکده، اؤزل‌لیکله گونئی آذربایجاندا دوام ائتمکده اولوبدور.
 
کلاسیک ادبیات تورلریندن  غزل و اؤزللیکله مرثیه‌نین، آذربایجان ادبیاتیندا اؤزل یئری اولموشدور: دلسوز، راجی، پورقم، شعاعی، آهی و موقبل 19-جو عصرین اؤنملی مرثیه شاعيرلریندن اولموشلار.
 
گونئی آذربایجاندا یئنی ادبیاتین ایلک تمثیل‌چیلری آراسیندا عبد الرحمان طالیبوف، زین العابدین مراغه ای و میرزا آغا تبریزی اؤنده گئدن شاعيرلردن اولوبدورلار.
 
20-جی عصرین باشیندا، آذربایجانلی‌لار گؤزلرینی دونیایا چئویرمیش، اولوب کئچنلرین ایشیغیندا گله‌جک اوچون حاضیرلانماغا باشلادیلار. تورکیه مطبوعاتی ایله آلیش وئریش سونوجوندا دیلده کی یاخینلاشما ایله برابر، ادبی و سیاسی موناسیبتلر ده گلیشمیش اولدو. بو ایللرده آذربایجان ادبیاتی تورکییه ادبیاتی ایله پارالئل اولا‌راق گلیشرکن ایکی فرقلی دوشونجه‌نین ده ائتگیسیندن اوزاق قالمامیشدی. بونلارین بیری ایسلامچیلیق بیریسی ده سوسیال جریان اولموشدور.
 
بو دؤنمین تانینمیش سیما‌لاریندان جلیل ممد قولوزاده، صابیر، علی قلی غمگسار و علی نظمی‌ - دن آد آپارماق اولار.
 
گئنللیکده 20-جی عصیرده آذربایجان شاعیرلری، دونیا اؤزللیکله چئوره‌ده اوز وئرن اولایلاردان ائتگیلنیب سیاسال، توپلومسال و رئال شعیره یؤنلیب، شعیری بیر آراج کیمی اولوسال اویانیش اوغروندا قوللانمیشلار.
 
دئمک، بیزیم شعیریمیز مشروطه دؤنمیندن بویانا توپلومساللاشماقلا یاناشی، چاغداشلاشیبدیر آنجاق بوتؤولوکله مودئرنلشه بیلمه‌ییبدیر.
 
گونئی آذربایجانین یئنی شعیری حبیب ساهیر ایله باشلاییبدیر. یعنی حبیب ساهیر یئنی شعیرین اورتایا چیخماسیندا ایلک آددیملاری آتیب و جسارتلی  شعیرلر یازیبدیر.
 
او، 1914-جو ایلده "سایه ها" (کؤلگه‌لر) آدلی کیتابینی و 2 ایل اوندان سونرا "شقایق" آدلی کیتابینی سربست شعیرلر فورماسیندا یاییملادی. بو زامان هله نیمایوشیج‌ - دن خبر یوخ ایدی.
 
بو کیتابلاردا هم مضمون یئنی ایدی(سیاسیلشیبدیر) هم ده شاعير، گئرچکجی بیر شاعيردیر.(سئوگیلی گؤیده دئییل بلکه یئرده دیر). دئمک ساهیر شعیری گؤیدن یئره ائندیریبدیر. او، یئنی سؤزلری، یئنی قالیبده سؤیله‌ییب و بیزیم هم سیاسی شعیریمیزی، هم ساتیریک شعیریمیزی، هم ده حماسی شعیرلریمیزی جانلاندیرماقدا بؤیوک آددیملار آتیبدیر.
 
او، کئچمیشه تنقیدیله باخیب، سونتی سیندیرماقدا بیرینجی شاعيرلریمیزدن اولوبدور. بو سون 60 ایل سوره‌سینده  ایرانین چوخلو شاعيرلری هم فیکیر و دوشونجه باخیمیندان هم ده فورما باخیمیندان ساهیر‌دن ائتگیلنیبلر. یعنی 20-جی عصیرده  گونئی آذربایجان ادبیاتینین بؤیوک سیما‌لاریندان بیری حبیب ساهیر اولوبدور کی، تورک دونیاسیندا دا اؤنملی شاعيرلردن بیریسی ساییلیر.
 
ایراندا فارس دیلی و ادبیاتی قارشیسیندا، تورکجه اوزون ایللر بویونجا سوسارکن سون دؤنمده چاغداش تورک ادبیاتینین ان بؤیوک شاعيری شهریار یئتیشدی. شهریارین یارادیجیلیق دؤنملریندن ان سون و اؤنملی مرحله 1950-72-جی ایللردیر. او، بو ایللر آراسیندا تورک دیلینده اولان شعیرلرینی و بیر سؤزله اونو دونیا شاعيری کیمی تانیتدیران اثرلرینی یاراتدی: بیرینجی حیدربابایا سلام (1954-جو ایلده) ، ایکینجی حیدربابایا سلام(1962-جی ایلده) ، تورکون دیلی(1969-او-ایلده) ، محمد راحیمه مکتوب(1967-جی ایلده) ، سهندیه(1967-70) ایللرینده.
 
شهریار رومانتیک و گئرچکجی بیر شاعيردیر. او، شعیرلری‌نین قونوسونو گئرچک حیاتدان آلمیش، خالقین آنلایا بیله جیی ساده و دوغال بیر دیلده ایفاده ائتمیشدیر. اونون سؤز خزینه‌سی گئنیش اولدوغو اوچون، دئییملره ده گئنیش یئر آییرمیشدیر و خالق ادبیاتینداکی آخیجی و ساده اوسلوبو باشاری ایله قوللانمیشدیر.
 
شهریار، ایراندا فارسجا قارشیسیندا یوخ اولماغا اوز توتان تورک دیلینی، یدربابایه سلام" اثری ایله ابدی اولا‌راق آیاغا قالدیریب، باشینی گؤیلره چاتدیردی.
 
گونئی آذربایجان شاعيرلریندن بیریسی ده بولود قاراچورلو(سهند) اولموشدور. او، پهلوی رئژیمی‌نین بوغونتوسوندا، دده قورقود داستانلارینی "سازیمین سؤزو" اثرینده بوتؤولوکله نظمه چکمیش، اونون ندنینی ایسه اؤز خالقینا(تورک میلتینه) شرفلی کئچمیشینی گؤسترمک، میلی شعور و منلیکلرینی دیری توتماق بیلدیرمیشدیر.
 
توپلام 6460 میصراع اولان "سازیمین سؤزو" اثری تورکییه و قوزئی آذربایجاندا دا یاییملانمیشدیر.
 
بولود قاراچورلو بو اثری ایله یئنه ده تورک دیلی‌نین گوجونو ايثبات ائتمکده چوخ باشاریلی اولموشدور. اونون باشقا شعیرلرینده ده وطن سئوگیسی، اؤزگورلوک، میلی حاقلار و سئوگی زمزمه اولونور:
 
من دئمیرم اوستون نژاددانام من
 
دئمیرم کی ائلیم ائللردن باشدیر
 
منیم مسلكیمده منیم یولومدا
 
اینسانلار هامیسی دوستدور، قارداشدیر...
 
سهند اؤز نؤوبه‌سینده گونئی آذربایجانین چاغداش پوئزیاسینین اینکیشافیندا درین ائتگی بوراخیب و حتی شهریاری بئله اؤز آنا دیلینده  یازماغا چاغیریردی:  
 
بوگون من سهندم سن شهریارسان         
 
گل باشین اوجالداق قوجا تبریزین
 
بیر کره، یادلارین داشینی آتاق
 
چکک قایغیسینی اؤز ائلیمیزین...
 
و، ائله بو چاغرییا جواب دئیه، شهریار دا "سهندیه" پوئماسینی صيرف سهند اوچون یوخ، بلکه بوتون آذربایجانا ايتحاف ائتمیشدیر.
 
سون 60-65 ایلدن بری گونئی آذربایجاندا یازیب یارا‌دان شاعيرلرین اثرلرینده سیاسی موتیو‌لر سون درجه گوجلودور. پهلوی دؤنمینده یئنه ده موباریزه ایله یاشاییب یارا‌دان شاعيرلردن بیریسی، علیرضا نابدیل(اوختای) اولموشدور.اونون یارادیجیلیغی قیسا اولسا بئله یاشام طرزی‌نین اینعکاسیدیر. اونون ایدراک دونیاسیندا دؤیوش ایله صنعت بیر - بیرلریندن آیریلمایان عونصورلردیرلر. اوختای شعیرلرینده اؤز ایدئالینی بدیعی دوندا اورتای چیخارماقدا چوخ باشاریلی اولموشدور. اونون ایدئا‌لی و اثرلری‌نین اساس یؤنو اینساندیر و بو اینسانین ان یوکسک دیری اؤزگورلوکدور.
 
اوختای اؤزگورلویه طرف اوزانان یولون یورولماز و اومیدلرینی ایتیرمز یولچوسو اولموشدور:
 
سازاقدان یئرینده بیزی گؤزله ییر
 
سویوق اللر ایله آچا بیلمریک
 
گله‌جک گونلرین قیزیل قاپیسین
 
سویوق اللر ایله چالا بیلمریک
 
گونلرین سازیندا ظفر ماهنیسین...
 
پهلوی رئژیمی دئوریلدیکدن سونرا، فضا بیر آز آچیلیب و گونئی آذربایجان شعیرینده یئنی دؤنم باشلاندی. 65-جی گونش ایلینده، حمیده رئیس‌زاده(سحر) خانیمین "ماویلر" آدلی شعیر کیتابی یاییملانماقلا برابر، چاغداش ادبیاتیمیزدا یئنی آتموسفئر اورتایا چیخدی و شعیر جانلانماغا باشلادی.
 
او "ماویلر" کیتابیندا اولان شعیرلرینده فیکیر و دویغودا تام دییشیک بیر فورما و جانلی تصویر، تمثیل و ایستعاره‌لر اورتایا قویموش و اؤز یاشادیغی دؤورونون چاغداش ایستک و چتینلیکلرینه توخونماقلا آچیق - گیزلین دردلرینی، ادبی و بدیعی فورمادا جسارتله آچیقلایا بیلیبدیر:
 
گئجه‌دیر!
 
باخیرام آی باجاسیندان
 
باشقا بیر ماوی گؤیه
 
اوردا دا وار
 
ائله بیل
 
گئجه یوردون قانا دؤنموش دنیزیندن
 
نئچه بیر قملی بولود - قانلی سؤیود...
 
گئجه‌دیر!
 
باخیرام
 
آی باجاسیندان
 
باشقا بیر ماوی گؤیه...
 
گونئی آذربایجانین بوگونکو شعیر دورومو، اؤزونو فرقلی فورمادا گؤسترمکده دیر. بوگون شاعیرلرین چوخوسو توپلومسال اولایلاری عکس ائتدیرمکده دیرلر و گونئیده حاکيم اولان ائکونومی سیخینتیلاردان توتموش، سیاسی باسقیلار، کولتورل یوروشلر، توپلومسال تحقیرلر و گئنللیکده ناراضیلیک دویغوسو و ناسیونالیستی دوشونجه‌لرینی شعیر دیلی ایله ایفاده ائتمه‌یه چابا گؤستریرلر.
 
ایراندا 70-جی گونش ایللرینده(خاتمی دؤنمینده) فضانین آزاجیق آچیلماسی ایله برابر، گونئیده اؤیرنجی حرکتی اورتایا چیخدی و بو اورتامدا اؤیرنجیلر دایانما‌دان فرقلی نشریه‌لر یاییملاماغا باشلادیلار. بو نشریه‌لرده چوخ فرقلی بیر آتموسفئر ایره‌لیلمکده اولدو. یعنی بوتون گنج یازیچی‌لار، نه اولورسا اولسون، تام تورکجه یازماغا چابا گؤستردیلر. حالبوکی بوتون نحو قورولوشلاری فارسجا اولموش و بیر سؤزله، فارسجا دوشونوب تورکجه یازیردیلار، بو ایسه دیلده چوخ قارماقاریشیقلیق یازماغا باشلادی. بو یازیچیلار اؤزللیکله آنادولو تورکجه‌سیندن ائتگیلنیب، اینتئرنئت فضاسیندان دا گئنیش سویه‌ده یارارلانمالاری بو قاریشیقلیغی داها دا گوجلندیردی. یعنی یازیلی فضا تجروبه اولونما‌دان، شیفاهی بیر دونیانین اورتاسینا آتیلدیلار و بو اولای دایانما‌دان گئنیشلندیگی، هابئله قزئتلر و درگیلرین اولماماسی اوچون، کیمسه بو اولایا تپکی گؤستریب، تنقید ائده بیلمه‌دی. آما بوتون بونلارا رغمن بونا آنورمال اولا‌راق یاناشیلمیر. چونکی ایچینده اولدوغوموز بو اورتام ماراقلی بیر اورتامدیر و بو گئدیش ایرلیلدیکجه، گونئیده بؤیوک اثرلرین اورتایا چیخماسینا اومود چوخالیر.
 
گئنللیکده بوگون، کئچمیش نسیل ایله گنج نسلین موناسیبتلرینده بیربیرینی بینمه مزلیک و قبول ائتمزلیک گؤزه چارپیر. یعنی یاشلی ادبی نسیل هله ده کند تصویرلری اوزرینده چابا گؤستریر بو دا گنجلر آراسیندا ناراضیلیغا ندن اولوب او فضا‌دان اوزاقلاشماغا چالیشیرلار. یاشلی نسیل ایسه بوگون یارانان ادبی اثرلری بینمه‌ییب تامامی ایله قبول ائتمیر، بئله‌لیکله ایکی ادبی نسیل آراسیندا توققوشما‌لار اورتایا چیخیر. البته بونو دا نظره آلمالیییق کی، ادبیاتین اینکیشافی، بئله توققوشما‌لاردان آسیلیدیر.
 
آما بوتون بونلارا باخمایا‌راق گنج نسیل آراسیندا بعضن کلاسیک قالیبلرده ده مودئرن شعیرلر یازیلیب اورتایا چیخیر و چوخ ماراقلا قارشیلانیر. اؤرنک اوچون "ماراغا‌لی باراز" - ‌دان بیر قزل نومونه‌سی گتیرمک اولار:
 
قابار قابار آیاغیمدا گولوم تیکان دادی وار
 
و باشماغیم دولوسو لاختا لاختا قان دادی وار
 
سحر عطیرلی بنؤوشه، کؤچوب قارانقوشلا
 
بو کئفلی، ایری بوروق یوللارین ایلان دادی وار
 
مگر آلاقلامامیشدیق بو هرزه اوتلاری بیز؟
 
نه اولدو؟ کندیمیزین بوغداسیندا خان دادی وار
 
آماندی قویما کی سؤنسون چیراق، گئجه بوروسون
 
قولاقلاریمدا، اوشاقلیقداکی خوخان دادی وار
 
شوکور کی چایدانیمیز قایناییر، شعیر یازیریق
 
شوکور کی گؤزلری‌نین ایندی مئهریبان دادی وار
 
شهر نه جور قازاماتدیر، کوچه نه جور؟ قالسین!
 
تیکانلی باغدا چیچک بیتمه یین یامان دادی وار...
 
یا دا مسعود ایسلامی، یاشلی ادبی نسیلدن اولماسینا باخمایا‌راق سربست شعیره مئییللی شاعيرلردندیر:
 
بورا دا،
 
بو شهرین نفس یولو
 
بو اودا‌دان کئچیر!
 
هر زامان گئجه دیر
 
قاپیلار قاپا‌لی!
 
اؤفکه‌نیز تؤوشه‌ینده
 
منی اونوتمایین... 
 
گئنللیکده بوگون، گونئی آذربایجانین چاغداش شعیر دورومونو بئله خولاصه ائتمک اولار:
 
1- ادبیات ساحه‌سینده بعضیلری یالنیز مودئرن و آوانقارد بیر ادبیاتین طرفلیسیدیر، بعضیلری ایسه کئچمیشده کی ادبیاتی یئنیدن قاوراییب، یئنی اؤزللیکلر آشیلاماقلا، چاغداشلاشدیرماق طرفلیسیدیرلر.
 
2- بعضیلری ادبیاتی شعیرده خولاصه لندیریر، بعضیلری ایسه یالنیز و یالنیز نثرده.
 
3- بوگون چاغداش ادبیاتیمیزدا ایشله‌دیلن دیل ساحه‌سینده، بعضیلری تورکییه ده یایغین اولان آنادولو تورکجه‌سینی ساوونور، بعضیلری قوزئی آذربایجانداکی تورکجه نی، بعضیلری ایسه اورتاق تورکجه‌ده یازماغی ساوونور.
 
4- چاغداش ادبیاتیمیزدا، هم شعیر هم ده نثرده اولان اساس مضمونلار؛ وطن، اؤزگورلوک، سورگونلوک، آیریلیق، سئوگی، حسرت و بو کیمی مضمونلاردیر. یازیلان اثرلر اؤزللیکله شعیرلر، اساس اولا‌راق کیملییه قاییدیر و موطلق اعتيراضدان سؤز آچیر.
 
دبیاتیمیزین داها دا اینکیشاف و ایره‌لیلمه‌سی اوچون، تنقیدچیلره چوخ ائحتیاج واردیر. یعنی اؤزللیکله گنج یازیچی نسلین داها دا گوجلنمه‌سی اوچون تنقیدچی‌نین اولماسی چوخ اؤنملیدیر. چونکی تنقیدچی یازیلان اثرله اوخوجو آراسیندا بیر کؤرپو کیمی ساییلماقدا‌دیر و یارانان هر صنعت تورو اؤزللیکله ادبی اثرلرین یئنی قازانجلارینا یول آچار."
 
بوگون گونئی آذربایجان ادبیاتیندا یئری چوخ بوش گؤرونن عونصورلردن بیریسی ده تنقیدچیلردیرلر کی بو بوشلوق  گئتدیکجه داها دا حیس اولونماقدا‌دیر.
 
مقاله نین سونوندا بوگون گونئی آذربایجاندا گئدن شعیر اؤرنکلریندن گتیرمک یئرسیز گؤرونمه‌یه‌جکدیر. 
 
علی جاوادپور - ‌دان:
 
آتلار یاریشینا منیم کیمی باخسایدین
 
گولمه‌لیدیر هر شئی:
 
بیربیرینی کئچدیلر یاریش آتلاری
 
بیربیرینی بیچدیلر یاریش آتلاری
 
آز قالا اوچدولار یاریش آتلاری
 
چاپانلار آپاردی
 
موکافاتلاری...
 
-
 
ووقار نعمت‌ - دن
 
من آذربایجانلی بیر آفریقا‌لییام
 
و آمئریکا‌لی بیر تورک.
 
بیر آز آسیایام،
 
بیر آز آوروپا قیرمیزی دریلی
 
بیر قارایام
 
و ساری دریلی
 
بیر آغ بوتون اینسانلارین دردینه اورتاق...
 
عونوانیم آذربایجان خریطه‌سینده
 
ایکی مئتیر یئریین،
 
دانیشان،
 
شعیر یازان
 
و دوشونن
 
تورپاق...
 
-
 
 
زینال جعفرپور - ‌دان
 
بولودلار یاغمور قوسور، بیر اوزدن اوزوموزه
 
اولدوزلار کئفلی کئفلی، توخونور گؤزوموزه
 
خیاوان، آسفالت اوستو، قالدیریم چیخیر دیزه
 
بو حالدا سن آیریلیب، گئدیرسن ائوینیزه
 
من قالیرام آی قالیر، بیر ده دووارلار قالیر
 
بیر ده دووارلار اوسته، قیرمیز شوعارلار قالیر
 
تک قالدیقدا هامیمیز، تک اولوروق هامیمیز
 
من قالیرام آی قالیر، دووارلار یالقیز قالیر
 
سن ائویزه گئدیرسن، منه بیر تبریز قالیر...
 
-
 
سعید موغانلی - ‌دان
 
سئومک؛ بیر اینتیحاردیر.
 
قار چیچه یی گونشه باخیب اؤلدو.
 
سئومک؛ بیر ايتهامدیر.
 
سئومک؛ تکجه سئومک دئییل کی!
 
سنین، منیم، اونون آراسیندا
 
سئومک
 
بیر اینقیلابدیر.
 
من سئویرم
 
و زینداندایام...   
 
 

هیچ نظری موجود نیست: